ระบบประสาทอัตโนวัติ (autonomic nervous system : ANS )
เป็นระบบประสาทที่ทำงานนอกอำนาจจิตใจ (involuntary nervous system)เป็นระบบประสาทที่ควบคุมอวัยวะที่อยู่นอกอำนาจจิตใจ เช่น กล้ามเนื้อเรียบและอวัยวะต่าง ๆกล้ามเนื้อหัวใจที่หัวใจ และต่อมต่าง ๆ ให้ทำงานโดยอัตโนวัติ ทำให้ร่างกายดำเนินชีวิตได้อย่างปกติ การทำงานของระบบประสาทอัตโนวัติประกอบด้วยเส้นประสาทของระบบประสาทอัตโนวัติ มี 2 ตอน คือ
ตอนแรก คือ เส้นประสาทหน้าปมประสาทหรือเซลล์ประสาทก่อนแกลงเกลีย มีเยื่อไมอีลินห่อหุ้ม เชื่อมระหว่างระบบประสาทส่วนกลางกับปมประสาทอัตโนวัติ
ตอนที่ 2 คือ เส้นประสาทหลังปมประสาทหรือเซลล์ประสาทหลังแกงเกลีย เป็นเส้นประสาทที่เชื่อมระหว่างปมประสาทอัตโนวัติกับอวัยวะตอบสนอง
ปมประสาทอัตโนวัติ เป็นส่วนที่มีตัวเซลล์ประสาทของระบบประสาทอัตโนวัติ ที่อยู่นอกระบบประสาทกลางอยู่และเป็นตำแหน่งที่มีการไซแนปส์ของเซลล์ประสาทหน้าปมประสาทกับเซลล์ประสาทหลังปมประสาท เซลล์ประสาทอัตโนวัติ มี 2 เซลล์ คือ
เซลล์ประสาทหน้าปมประสาท มีตัวเซลล์อยู่ในไขสันหลังและมีแอกซอนไปสิ้นสุดที่ปมประสาทอัตโนวัติซึ่งเป็นจุดที่ไซแนปส์
เซลล์ประสาทหลังปมประสาท มีตัวเซลล์ประสาทอยู่ในปมประสาทอัตโนวัติและมีแอกซอนอยู่ที่อวัยวะตอบสนอง
ระบบประสาทอัตโนวัติ แบ่งออกเป็น 2 ระบบ โดยมีลักษณะในการทำงานตรงกันข้าม คือ
ตอนแรก คือ เส้นประสาทหน้าปมประสาทหรือเซลล์ประสาทก่อนแกลงเกลีย มีเยื่อไมอีลินห่อหุ้ม เชื่อมระหว่างระบบประสาทส่วนกลางกับปมประสาทอัตโนวัติ
ตอนที่ 2 คือ เส้นประสาทหลังปมประสาทหรือเซลล์ประสาทหลังแกงเกลีย เป็นเส้นประสาทที่เชื่อมระหว่างปมประสาทอัตโนวัติกับอวัยวะตอบสนอง
ปมประสาทอัตโนวัติ เป็นส่วนที่มีตัวเซลล์ประสาทของระบบประสาทอัตโนวัติ ที่อยู่นอกระบบประสาทกลางอยู่และเป็นตำแหน่งที่มีการไซแนปส์ของเซลล์ประสาทหน้าปมประสาทกับเซลล์ประสาทหลังปมประสาท เซลล์ประสาทอัตโนวัติ มี 2 เซลล์ คือ
เซลล์ประสาทหน้าปมประสาท มีตัวเซลล์อยู่ในไขสันหลังและมีแอกซอนไปสิ้นสุดที่ปมประสาทอัตโนวัติซึ่งเป็นจุดที่ไซแนปส์
เซลล์ประสาทหลังปมประสาท มีตัวเซลล์ประสาทอยู่ในปมประสาทอัตโนวัติและมีแอกซอนอยู่ที่อวัยวะตอบสนอง
ระบบประสาทอัตโนวัติ แบ่งออกเป็น 2 ระบบ โดยมีลักษณะในการทำงานตรงกันข้าม คือ
1. ระบบประสาทซิมพาเทติก (symoathetic nerve)
2. ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (parasymoathetic nerve)
ระบบประสาทซิมพาเทติก (sympathetic nerve)
ระบบประสาทนี้แยกออกจากไขสันหลังบริเวณอกและเอว เรียกได้อีกอย่างว่า ทอราโคลัมบาร์เอาต์โฟล์ว (thoraco-lumbar outflow)
เซลล์ประสาทตัวแรก (preganglionic fibre) อยู่ที่ไขสันหลัง แล้วมีแอกซอนออกมากับเซลล์ประสาทสั่งการ แล้วแยกไปยังปมประสาทซิมพาเทติกบริเวณอกและเอว แอกซอนของเซลล์ประสาทตัวแรกจะปล่อยสารสื่อประสาท (neurotransmitter) เป็นสารแอซิติลโคลิน ภายในปมประสาทซิมพาเทติกจะมีเซลล์ประสาททำหน้าที่เ็ป็นเซลล์ประสาทตัวที่สอง(postganglionic fibre) ซึ่งจะส่งแอกซอนไปยังอวัยวะภายในต่าง ๆ สารที่แอกซอนตัวที่สองปล่อยออกมาเป็นสาร นอร์อะดรีนาลิน หรือ นอร์เอพิเนฟริน จึงเรียกเซลล์ประสาทพวกนี้ว่าเซลล์ประสาทอะดรีเนอร์จิก (adrenergic neuron) สารนี้เมื่อปล่อยออกมาจะถูกย่อยสลายโดยเอนไซม์มอนามีนออกซิเดส ช่วยให้ระบบประสาททำงานได้ใหม่อีก ( รับการกระตุ้นได้อีก )
ระบบประสาทซิมพาเทติกมักจะกระตุ้นการทำงานมากกว่ายับยั้งการทำงาน
ระบบประสาทซิมพาเทติกมักจะกระตุ้นการทำงานมากกว่ายับยั้งการทำงาน
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (parasympathetic nerve)
ระบบประสาทนี้แยกออกจากสมองและไขสันหลังตอนสะโพก เรียกได้อีกอย่างว่า คานิโอซากรัล เอาต์โฟล์ว (carnio-sacral outflow) ทั้งเซลล์ประสาทตัวแรกและเซลล์ประสาทตัวที่สองของระบบประสาทพาราซิมพาเทติกจะปล่อยสารสื่อประสาทเป็นแอซิติลโคลินจึงเรียกเซลล์ประสาทพวกนี้ว่า เซลล์ประสาทคอลิเนอร์จิก (cholinergic neuron) ระบบประสาทนี้มักจะยับยั้งการทำงานมากกว่าที่จะกระตุ้นการทำงาน เพื่อปรับไม่ให้ร่างกายทำงานมากเกินไป
เปรียบเทียบส่วนประกอบของระบบประสาทซิมพาเทติกและระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
เปรียบเทียบส่วนประกอบของระบบประสาทซิมพาเทติกและระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น